Japońskie szkolnictwo cz.1

Dziś o nauce japońskiego od troszkę innej  strony. Mianowicie czas na cykl dłuższego artykułu na temat szkolnictwa w Japonii. System różni się trochę od tego znanego w Polsce i jest dość interesujący.

 Japońskie szkolnictwo cz.1

Podział Szkół w Japonii

Już od ponad stu lat japońskie szkolnictwo poddawane jest co pewien czas gruntownym reformom. Pierwsza z nich miała miejsce w tzw. epoce Meiji (1868 – 1912) kiedy to usunięto rządy szoguna i przystąpiono do modernizacji kraju na wzór zachodni. Wtedy wydano też rządową „ustawę o edukacji”(1872) która zapoczątkowała rozwój nowoczesnego systemu szkolnego w Japonii . W latach 1886 – 1916 zintensyfikowano te modernizacyjne poczynania,po czym nastąpił okres ekspansji edukacyjnej (1917 – 1937) i związanej z nim rozbudowy szkół różnych typów i poziomów, łącznie z uniwersytetami. Z kolei lata 1937 –1945 przyniosły uniformizacje i faszyzacje edukacji japońskiej, okres powojenny– jej demokratyzacje.

Wyrazem przemian jakie zaszły w tej edukacji po 1945 roku jest chociażby artykuł I „zasadniczego prawa o wychowaniu”, który głosi że „edukacja powinna zmierzać do pełnego rozwoju osobowości do wychowania ludzi zdrowych pod względem umysłowym i fizycznym miłujących prawdę i sprawiedliwość , ceniących pracę, wskazujących głębokie uczucie odpowiedzialności, wyposażonych w niezależne wartości duchowe oraz budujących pokojowe państwo i społeczeństwo.”

Dostrzeganie znaczenia oświaty i kształcenia obywateli można zaobserwować XIX wieku. Już wtedy w Japonii powołano 17 000 szkół. Tak szeroko zakrojone kształcenie umożliwiło zmniejszenie stopnia analfabetyzacji do 50%ogółu mężczyzn i 15% kobiet. Sytuacja ta jeszcze bardziej zmieniła się po II wojnie światowej.

W ostatnich latach Japonia zajmuje na świecie czołowe miejsce pod względem tempa rozwoju gospodarczego. Źródła sukcesów gospodarczych,techniczno-przemysłowych i społecznych należy upatrywać w rozwoju oświaty i wychowaniu młodego pokolenia. Do rozwoju oświaty po II wojnie światowej w znacznym stopniu przyczyniły się Stany Zjednoczone Ameryki Płn. (USA) - państwo okupujące Japonię po zakończeniu wojny. Wprowadzane wówczas zmiany w systemie kształcenia i upowszechniania nowoczesnej wiedzy wzorowane były na strukturach szkolnictwa amerykańskiego. Zmiany te przetrwały do chwili obecnej.

Modernizację japońskiego systemu kształcenia rozpoczęto od rozbudowy i upo­wszechniania szkolnictwa podstawowego, które stało się obowiązkowe dla wszystkich od 6 do 15 roku życia, oraz wzmocnienia i oprofilowania szkolnictwa wyższego. Przyjęto jednotorowy układ kształcenia ograniczony do6-letniej szkoły podstawowej oraz 3-letniej szkoły średniej niższej (I stopnia)i szkoły średniej wyższej (II stopnia). Obecnie w Japonii szkołę podstawową i średnią I stopnia kończy 100% dzieci. Do szkoły średniej II stopnia idzie około90% dzieci, a kończy ją około 88%. Są to wyniki rekordowe w skali światowej.

We wszystkich szkołach dominują przedmioty ogólnokształcące. Kadra dydaktyczna (nauczycielska) wszystkich kategorii zawodowych jest dobrze przygotowana zarówno z zakresu literatury, jak i przedmiotów ścisłych. W nowym systemie znacznie podniesiono wymagania stawiane nauczycielom szkolnictwa podstawowego i średniego w zakresie kwalifikacji oraz wykształcenia. Szkoły pedagogiczne włączono do uniwersytetów jako wydziały pedagogiczne.

Przedmioty zawodowe w szkołach i liceach zawodowych (2-3-letnich)stanowią tylko 50% godzin, w tym 1/4 to zajęcia praktyczne w warsztatach i halach produkcyjnych. System szkolny w Japonii obejmuje przedszkola, szkoły podstawowe, średnie niższe i wyższe, policealne, politechniki i uniwersytety.

Wprowadzenie systemu 6 +3 + 4 (6 lat szkoły podstawowej, 3 lata szkoły średniej I stopnia, 3 lata szkoły średniej II stopnia i 4 lata szkoły wyższej) pociągnęło za sobą konieczność zreformowania również systemu zarządzania szkolnictwem. Modernizując system szkolnictwa w Japonii, odeszli od scentralizowanego szkolnictwa, pozostawiając duży zakres autonomii władzom lokalnym zarządzającym szkołami wyższymi, średnimi a nawet podstawowymi. Programy nauczania wydaje Ministerstwo Oświaty, Nauki i Kultury.

Stanowią one wytyczne, na podstawie, których przez poszczególne szkoły opracowywane są programy szczegółowe, uwzględniając warunki, w jakich dana szkoła funkcjonuje. Finansowanie oświaty publicznej znajduje się, w gestii rządu, prefektur i terenowych władz oświatowych. Pieniądze pochodzą z podatków i innych dochodów. Wydatki na oświatę w 1990 r. wyniosły 115 mld $, co stanowiło 4,60/o PKB (16,5% budżetu państwa). Natomiast całość wydatków na oświatę ze źródeł publicznych i prywatnych wyniosła 168 mld $ w 1990 r., z czego 47,5% przeznaczono na oświatę w ramach obowiązku szkolnego, 18,6% na wyższe klasy szkoły średniej, a 25,6% na szkolnictwo.

Na podkreślenie zasługuje fakt, ze z budżetu państwa pokrywa się nie więcej niż połowę wydatków na pensje nauczycieli zatrudnionych w szkołach publicznych. Obecnie władze japońskie zmierzają do podniesienia poziomu nauczania w szkołach podstawowych w różnych częściach kraju. Chcą przeznaczyć znaczne fundusze na rozwój i rozbudowę szkół wiejskich przez modernizację wyposażenia. Ponieważ w wielu szkołach uczy się ponad 50 uczniów w jednej klasie, władze dążą do zmniejszenia tej liczby. Rok szkolny w Japonii zaczyna się 1 kwietnia, a kończy 31 marca następnego roku.

Rok nauki w szkołach podstawowych i średnich I stopnia podzielony jest na trzy semestry: semestr pierwszy trwa od kwietnia do lipca, semestr drugi od września do grudnia, semestr trzeci od stycznia do marca. W większości szkół średnich wyższych nauka odbywa się przez dwa semestry. Semestr pierwszy w szkołach tego poziomu trwa od kwietnia do września, semestr drugi od października do marca. Uczelnie wyższe również pracują dwu semestralnie. We wszystkich typach szkół miesięczne wakacje są w lecie (od końca lipca do początku września) oraz w okresie zimowym, na przełomie starego i nowego roku(dwa tygodnie). Uczniowie w szkołach są zmuszani do ślepej dyscypliny wobec nauczycieli. Program nauczania jest ułożony w taki sposób, aby uczniowie opanowali ogromny materiał pamięciowo.